عایقبندی حرارتی اصطلاحی گسترده است که شامل هر ماده یا سیستمی میشود که برای کاهش نرخ انتقال گرما بین دو محیط به کار میرود و بر اساس اصول کاهش هدایت، همرفت و تابش عمل میکند. کاربردهای آن بسیار گسترده است و از ساختوساز ساختمان تا فرآیندهای صنعتی، هوافضا و کالاهای مصرفی را در بر میگیرد. عملکرد عایقبندی حرارتی عمدتاً با هدایت حرارتی آن (مقدار k یا مقدار لاندا) سنجیده میشود که مقادیر پایینتر نشاندهنده قابلیت بهتر عایقبندی است. مواد متداول شامل مواد الیافی مانند شیشهپشم و سنگپشم هستند که هوا را در خود به دام میاندازند؛ مواد سلولی مانند پلیاستایرن و فومهای پلیاورتان که حاوی سلولهای پر از گاز هستند؛ و عایقهای بازتابنده مانند موانع روکشدار با فویل که عمدتاً در برابر گرمای تابشی مقاومت میکنند. انتخاب عایق به شدت به محدوده دمایی کارکرد بستگی دارد. برای کاربردهای دمای پایین (مانند سیستمهای سردکننده و انبارهای سرد)، موادی با نفوذپذیری پایین نسبت به بخار آب ضروری هستند تا از تشکیل شبنم و یخ جلوگیری شود. برای کاربردهای دمای بالا (مانند کورههای صنعتی و سیستمهای دودکش)، موادی مانند پتوهای الیاف سرامیکی یا تختههای سیلیکات کلسیم که میتوانند در برابر گرمای شدید بدون تخریب مقاومت کنند، مورد نیاز هستند. فراتر از عملکرد حرارتی، خواص مهم دیگری مانند مقاومت در برابر آتش، که اغلب با سیستمهایی مانند یوروکلاس یا ASTM E84 ارزیابی میشود، عملکرد صوتی، استحکام فشاری و تأثیر زیستمحیطی از نظر انرژی تعبیهشده و قابلیت بازیافت نیز وجود دارند. در علم ساختمان، نصب صحیح از اهمیت بالایی برخوردار است؛ حتی بهترین عایق نیز در صورتی که به طور پیوسته و بدون فشردگی، شکاف یا نفوذ نصب نشود و پلهای حرارتی ایجاد کند، میتواند شکست بخورد. بنابراین، عایقبندی حرارتی تنها یک محصول نیست، بلکه یک سیستم یکپارچه است که برای حفظ انرژی، کارایی فرآیند، ایمنی و راحتی ضروری است و انتخاب و اجرای آن نیازمند بررسی دقیق شرایط فیزیکی و محیطی خاص کاربرد مربوطه است.